समवायो हि दुर्जयः
दशम: पाठ:
एनसीईआरटी समाधान कक्षा 7 संस्कृत रुचिरा भाग 2 के लिए अभ्यास के प्रश्न उत्तर
This question has been provided by- Neeraj Meena
स्वामिनी हर्बल लाइफ
1. प्रश्नानाम् उत्तराणि एकपदेन लिखत-
(क) वृक्षे का प्रतिवसति स्म?
(ख) वृक्षस्य अधः कः आगतः?
(ग) गजः केन शाखाम् अत्रोटयत्?
(घ) काष्ठकूटः चटकां कस्याः समीपम् अनयत्?
(ङ) मक्षिकायाः मित्रं कः आसीत्?
उत्तर -
(क) वृक्षे चटका प्रतिवसति स्म।
(ख) वृक्षस्य अधः प्रमत्तः गजः आगतः।
(ग) गजः शुण्डेन शाखाम् अत्रोटयत्।
(घ) काष्ठकूटः चटकां मक्षिकायाः समीपम् अनयत्।
(ङ) मक्षिकायाः मित्रं मण्डूकः आसीत्।
Example Text
2. रेखाङ्गितानि पदानि आधृत्य प्रश्ननिर्माणं कुरुत-
(क) कालेन चटकायाः सन्ततिः जाता।
(ख) चटकायाः नीडं भुवि अपतत्।
(ग) गजस्य वधेनैम मम दुःखम् अपसरेत्।
(घ) काष्ठकूटः चञ्च्वा गजस्य नयने स्फोटयिष्यति।
उत्तर-
(क) कालेन कस्या: सन्तति: जाता?
(ख) चटकाया: किम् भुवि अपतत्?
(ग) कस्य वधेनैव मम दुःखम् अपसरेत्?
(घ) काष्ठकूट: केन गजस्य नयने स्फोटयिष्यति?
4 प्रश्नानाम् उत्तराणि एकवाक्येन लिखत-
(क) चटकायाः विलापं श्रुत्वा काष्ठकूटः तां किम् अपृच्छत?
(ख) चटकायाः काष्ठकूटस्य च वार्तां श्रृत्वा मक्षिका किम् अवदत्?
(ग) मेघनादः मक्षिकां किम् अवदत्?
(घ) चटका काष्ठकूटं किम् अवदत्?
उत्तर -
(क) चटकाया: विलापं श्रुत्वा काष्ठकूट: तां दु:खेन अपृच्छत् "भद्रे किमर्थ विलपसि?"
(ख) चटकाया: काष्ठकूटस्य च वार्तां श्रुत्वा मक्षिकाऽवदत् - "ममापि मित्रं मण्डुक: मेघनाद: अस्ति। शीघ्रं तमुपेत्य यथोचितं करिष्याम:।"
(ग) मेघनाद: मक्षिकां अवदत् यत "यथाहं कथयामि तथा कुरुतम्। मक्षिके प्रथंम त्वं मध्याह्मे तस्य गजस्य कर्णे शब्दं कुरु, येन स: नयने निमील्य स्थास्यति। तदा काष्ठकूट चञ्च्वा तस्य नयने स्फोटयिष्यति एवं स: गज: अन्ध: भविष्यति। तृषार्त: स: जलाशयं गमिष्यति। मार्गें महान गर्त: अस्ति तस्य अन्टिके मम शब्देन तं गर्त जलाशयं मत्वा स तस्मिन्नेव गर्ते पतिष्यति मरिष्यति च।
(घ) चटका काष्ठकूटं अवदत् य - "दुष्टेनैकेन गजेन मम सन्तति: नाशिता। तस्य गजस्य वधेनैव मम दु:खम् अपसरेत्।"
3 मञ्जूषातः क्रियापदानि चित्वा रिक्तस्थानानि पूरयत-
करिष्यामि गमिष्यति अनयत् पतिष्यति स्फोटयिष्यति त्रोटयति
(क) काष्ठाकूटः चञ्च्वा गजस्य नयने ......................... ।
(ख) मार्गे स्थितः अहमपि शब्दं ......................... ।
(ग) तृषार्तः गजः जलाशयं ..................... ।
(घ) गजः गर्ते ............................. ।
(ङ) काष्ठकूटः तां मक्षिकायाः समीपं ............................. ।
(च) गजः शुण्डेन वृक्षशाखाः ...................... ।
| करिष्यामि | गमिष्यति | अनयत् | पतिष्यति | स्फोटयिष्यति | त्रोटयति |
उतर -
(क) काष्ठाकूटः चञ्च्वा गजस्य नयने स्फोटयिष्यति।
(ख) मार्गे स्थितः अहमपि शब्दं करिष्यामि।
(ग) तृषार्तः गजः जलाशयं गमिष्यति।
(घ) गजः गर्ते पतिष्यति।
(ङ) काष्ठकूटः तां मक्षिकायाः समीपं अनयत्।
(च) गजः शुण्डेन वृक्षशाखाः त्रोटयति।
| 5. उदाहरणमनुसृत्य रिक्तस्थनानि पूरयत- |
| (क) | पुरुषः | एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् | |
| यथा- | प्रथमपुरुष: | पठिष्यति | पठिष्यतः | पठिष्यन्ति | |
| प्रथमपुरुष: | ............. | पतिष्यतः | ............ | ||
| प्रथमपुरुष: | ............. | …........ | मरिष्यन्ति |
उत्तर -
| (क) | पुरुषः | एकवचनम् | द्विवचनम् | बहुवचनम् | |
| यथा- | प्रथमपुरुष: | पठिष्यति | पठिष्यतः | पठिष्यन्ति | |
| प्रथमपुरुष: | पतिष्यतः | ............ | |||
| प्रथमपुरुष: | ............. | …........ | मरिष्यन्ति |